Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί την πιο συχνά εμφανιζόμενη κακοήθεια στους άνδρες, καθώς εκδηλώνεται σε ποσοστό 10% αυτών, και είναι η δεύτερη αιτία θανάτου τους μετά τον καρκίνο του πνεύμονα.
Αιτιολογικοι παραγοντες
Δεν έχει εξακριβωθεί λεπτομερώς η αιτία του καρκίνου του προστάτη. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που ενοχοποιούνται, όπως:
- Η κληρονομικότητα, καθώς άνδρες με συγγενείς πρώτου βαθμού ( πατέρας, αδερφός ) με ιστορικό καρκίνο προστάτη έχουν 2,5 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν και οι ίδιοι.
• Η ηλικία. Η μέση ηλικία εμφάνισης του καρκίνου του προστάτη είναι τα 72 έτη, όμως είναι ενδεικτικό ότι ενώ σε άνδρες 45-50 ετών είναι πολύ χαμηλά τα ποσοστά, το 70% των ανδρών μετά τα 90 έχουν καρκίνο προστάτη, με βάση και νεκροτομικές μελέτες.
• Η διατροφή, που είναι πλούσια σε κεκορεσμένα λιπαρά οξέα ( κόκκινο κρέας ) και πτωχή σε φυτικές ίνες, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου του προστάτη. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η αυξημένη κατανάλωση λαχανικών, λυκοπένης, βιταμινών E και D, σεληνίου, έχουν ευεργετική επίδραση στην πρόληψη του.
• Η τεστοστερόνη, η ανδρική ορμόνη, “ θρέφει” τον καρκίνο του προστάτη, γι αυτό και ένας από τους τρόπους αντιμετώπισης του, ιδιαίτερα όταν είναι μεταστατικός, αποτελεί η ορμονική θεραπεία.
• Η φυλή, καθώς στους μαύρους άνδρες έχει μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης απ’ ότι στους λευκούς.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη είναι ζωτικής σημασίας, καθώς όταν γίνει ενόσω είναι εντοπισμένος μέσα στον προστάτη, ο στόχος μας είναι η πλήρης ίαση του ασθενούς, καθώς η σύγχρονη ουρολογία δίνει αυτή τη δυνατότητα.
Ο καρκίνος του προστάτη στα αρχικά του στάδια, συνήθως, δε δίνει κανένα σύμπτωμα ή κάποια πολύ ήπια, όπως δυσκολία στην ούρηση. Για αυτό το λόγο, πρέπει όλοι οι ασθενείς από τα 50 έτη τους, όσοι έχουν ελεύθερο οικογενειακό ιστορικό, κι από τα 40, όσοι έχουν άνδρα πρώτου βαθμού συγγενείας με ιστορικό καρκίνου προστάτη, να υποβάλλονται μια φορά το χρόνο σε έλεγχο με:
- Δακτυλική εξέταση του προστάτη από το ορθό, η οποία είναι απαραίτητη και δεν πρέπει να παραλείπεται, καθώς παρέχει πολύ σημαντικές πληροφορίες για τη σύσταση του προστάτη ( σκληρός ή μαλακός ), για το μέγεθος του ( διογκωμένος ή φυσιολογικός ), για το σχήμα του ( συμμετρικός ή ασύμμετρος ), για το αν είναι επώδυνος ή ανώδυνος κατά την ψηλάφηση.
• Tο ειδικό προστατικό αντιγόνο PSA ( Prostatic Specific Antigen ), που γίνεται με μια απλή εξέταση αίματος, και πρέπει πάντα να συνεκτιμάται σε σχέση με τη δακτυλική εξέταση του προστάτη. Το PSA παράγεται από τον προστάτη, και πέρα από την ολική τιμή του ( total PSA ), σημαντικές παράμετροι είναι η μεταβολή του στο χρόνο ( PSA velocity ), και το κλάσμα του ελεύθερου προς το ολικό PSA ( ratio ).
• Υπερηχογράφημα νεφρών-ουρητήρων-κύστεως προ και μετά ούρηση, που μας παρέχει πολύ σημαντικές πληροφορίες για την ανατομία (μέγεθος προστάτη, θέση και μέγεθος νεφρών ), όσο και για τη λειτουργικότητα και τυχόν διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος ( λίθοι κύστης, κύστη προσπαθείας με δοκίδωση, διάταση και πιθανή απόφραξη των νεφρών, λίθοι νεφρών, υπόλειμμα ούρων).
Εφόσον προκύψει ένδειξη κακοήθειας από τον παραπάνω έλεγχο, τότε διενεργείται πολυπαραμετρικη μαγνητικη τομογραφια προστατη και συνδυαστικα βιοψία δια βελόνης μέσω υπερηχογραφικής καθοδήγησης (fusion biopsy), καθώς είναι ο μόνος τρόπος για να τεθεί ιστολογικά η διάγνωση.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
- I. Σε εντοπισμένη ( μη μεταστατική ) νόσο
- Χειρουργική θεραπεία, ριζική προστατεκτομή, κατά την οποία αφαιρείται ολόκληρος ο προστάτης με τις σπερματοδόχους κύστεις και, αν χρειάζεται, οι περιοχικοί λεμφαδένες.Στόχος της χειρουργικής θεραπείας είναι η πλήρης ίαση του ασθενούς. Μέχρι και προ 15ετίας, η κυρίαρχη μέθοδος ήταν η ανοικτή ριζική προστατεκτομή, μετά την οποία όμως εμφανίζονταν υψηλά ποσοστά ακράτειας και στυτικής δυσλειτουργίας, ανάγκη για μετάγγιση αίματος, νοσηλεία για 7-10 ημέρες στο νοσοκομείο και απαιτούνταν αρκετές ημέρες για την επιστροφή του ασθενούς στις δραστηριότητες του.
Η επανάσταση, όμως, στη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη ήρθε με το Ρομποτικό Σύστημα Da Vinci, τα πλεονεκτήματα του οποίου έχουν συμβάλει στη θεαματική αύξηση των ποιοτικών παραμέτρων της επέμβασης. Με το Ρομποτικό Σύστημα Da Vinci η επέμβαση γίνεται από μικροσκοπικές οπές σε αντίθεση με την τομή 8-10 εκατοστών της ανοικτής ριζικής προστατεκτομής, έχουμε τρισδιάστατη όραση με πολύ υψηλή ευκρίνεια και μεγέθυνση, παρέχεται η δυνατότητα πολύ λεπτών χειρουργικών χειρισμών με ακρίβεια χιλιοστού λόγω της μεγάλης ευελιξίας και εύρους κινήσεων των ρομποτικών βραχιόνων, με συνέπεια τη διαφύλαξη της ακεραιότητας των αγγείων, των νεύρων, των σφιγκτήρων και όλων των ανατομικών δομών. Σε όλα τα παραπάνω οφείλεται το ότι εμφανίζονται σχεδόν μηδενικό ποσοστό στενωμάτων κυστεοουρηθρικής αναστόμωσης σε σύγκριση με ποσοστά 6-80 % στην ανοικτή επέμβαση, το 91% των ασθενών έχει πλήρη εγκράτεια στον 1,5 μήνα σε σύγκριση με το 60 % στους 6 μήνες για την ανοικτή, και στυτική λειτουργία με ποσοστά ικανοποίησης 60-95 % σε σύγκριση με 10-60 % στην ανοικτή χειρουργική. Επίσης, είναι πολύ σπάνια η ανάγκη μετάγγισης αίματος, καθώς η αιμορραγία με το Ρομποτικό Σύστημα Da Vinci είναι ελάχιστη, ο χρόνος νοσηλείας έχει μειωθεί στις 2-3 ημέρες σε σχέση με τις 7 μετά την ανοικτή χειρουργική, κι ο ασθενής από τις πρώτες ημέρες είναι πλήρως λειτουργικός κι επανέρχεται στις πλήρεις δραστηριότητες του μετά από 15-20 ημέρες σε αντίθεση με τον 1-1,5 μήνα που απαιτείται μετά την ανοικτή επέμβαση.
• Ακτινοβολία, για τους ασθενείς που λόγω συνοδών προβλημάτων υγείας δεν μπορούν να χειρουργηθούν ή για εκείνους που δεν επιθυμούν να χειρουργηθούν.
• Ενεργός παρακολούθηση ( active surveillance ), για τους ασθενείς με πολύ μικρό φορτίο νόσου, που συνίσταται στην τακτική σε προκαθορισμένα διαστήματα μέτρηση του PSA, δακτυλική εξέταση, και διενέργεια βιοψίας προστάτη.
- II. Σε μεταστατική νόσο
- Ορμονοθεραπεία, που αποσκοπεί στην καταστολή των ανδρικών ορμονών, μέσω των οποίων τρέφονται τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη.
• Χημειοθεραπεία, όταν αναπτύσσεται αντοχή του οργανισμού στην ορμονοθεραπεία, ή όταν υπάρχουν και οστικές μεταστάσεις.
• Ανοσοθεραπεία, που είναι το τελευταίο χρονικά όπλο μας κατά του μεταστατικού καρκίνου με ελπιδοφόρα αποτελέσματα.
